دودریای متفاوت
این جریان آبهاى گرم بادهاى گرمى به وجود مىآورد و حرارت خود را به اطراف مىدهد و هواى کشورهاى مناطق شمالى زمین را که در مسیر آن هستند مطبوع و قابل تحمل مىکند و اگر این جریانهاى دریایى نبود، زندگى در آن کشورها، بسیار سخت وشاید غیر قابل تحمل بود.
البته «گلف استریم» نام یکى از جریانها و رودهاى دریایى است، و در آبهاى پنج قاره جهان نظیر آن دیده مىشود، و عامل اصلى این حرکت تفاوت درجه حرارت آبهاى مناطق استوایى زمین و مناطق قطبى است .
شرح بیشتر در این باره و درباره تفسیر آیات فوق را در جلد 23 تفسیرنمونه صفحه 131 مطالعه فرمائید.
از آنجا که آیات قرآن ظاهر و باطنى دارد، گاه هم تفسیر مادى براى آن وجود دارد و هم تفسیر معنوى، در روایات اسلامى تفسیر معنوى این دو دریا به على (ع) و فاطمه زهرا(س)، و تفسیر معنوى لؤلؤ مرجان به حسن و حسین (ع) شده است .
در«شواهدالتنزیل» از«سلمان فارسى» در تفسیر آیه مرج البحرین یلتقیان چنین نقل شده است که «منظور على (ع) و فاطمه زهرا(س) است» سپس مىافزاید:پیامبر اکرم (ص) فرمود: منظور از یخرج منهما اللولو و المرحان حسن و حسین (ع) است».(403)
همین معنى از«ابن عباس» و از«ضحاک» در طریق دیگرى نقل شده است.(404)
در حدیث دیگرى از «سعید بن جبیر» از «ابن عباس» آمده است که منظور از «مرج البحرین یلتقیان»،على (ع) و فاطمه زهرا(س) است و منظور از «بینهما برزخ لایبغیان» حب دائم لاینقطع و لاینفذ:«محبت دائمى است که قطع نمىشودو پایان نمىگیرد»،و منظور از (یخرج منهما اللولو و المرجان )حسن و حسین (ع) است (405)
در حدیث دیگرى از «ابن عباس »تعبیر روشنترى درباره بینهما برزخ لایبغیان آمده است وآن اینکه منظور(ود لا یتباغضان »یعنى «در میان آن دو بزرگوار آن جنان محبت و دوستى است که هر گونه بغض و کینهاى را دور مىکند»!.(406)
در واقع «برزخ» به معنى مانع میان دو چیز است، در اینجا همان محبت و دوستى است که مانع از هر گونه بغى و تعدى و تجاوز مى شود.
«سیوطى» نیز در تفسیر روایى «الدرالمنثور» بعد از آنکه روایات مربوط به تفسیر ظاهرى آیه را بیان مىکند، محتواى احادیث پیشین را از «ابن عباس» و از «پیامبر اسلام (ص) نقل کرده، مىگوید: «ابن مردویه» از «ابن عباس» در تفسیر آیه مرج البحرین یلتقیان نقل کرده که منظور على (ع) و فاطمه (س) است سپس مىافزاید:پیامبر اکرم (ص) فرمود: یخرج منهما اللؤلؤ و المرجان منظور حسن و حسین (ع) است.(407)
همین معنى را «انس بن مالک» نیز نقل کرده است.(408)
جالب اینکه:«آلوسى »مفسر معروف، در تفسیر «روح المعانى» بعد از آنکه روایات فوق را از «ابن عباس» و «ایاس بن مالک» و همچنین از طریق طبرسى از «سلمان فارسى» و «سعید بن جبیر »و «سفیان ثورى» نقل مىکند :چنین مىافزاید:«آنچه که من فکر مىکنم این است که اگر این روایات، صحیح باشد، ارتباطى به تفسیر ندارد، بلکه تأویلى است همانند تاویلات صوفیان! نسبت به بسیارى از آیات، البته هر کدام از على و فاطمه در نزد من از اقیانوس کبیر از نظر علم و فضل، بزرگترند و همچنین هر کدام از حسنین بى نهایت زیباتر و جالبتر از لؤلؤ و مرجانند.(409)
اعتراف صادقانه او نسبت به مقام این بزرگواران در خور تحسین است، مشروط بر اینکه هدفش از میان بردن ارزش روایات فوق نباشد!
آلوسى گویا فراموش کرده است که این حدیث با طرق متعدد از پیامبر (ص) نقل شده است و پیغمبر (ص) حق دارد تاویل آیات را بیان فرماید، و مقایسه آن با تاویلهاى بى مدرک و ساخته افکار منحرف صویان مقایسه بسیار ظالمانهاى است که دور از شان یک عالم است .
به هر حال این آیه از آیاتى که دلالت بر فضیلت فوق العاده و جلالت عظیم براى على (ع) و همسرش و فرزندانش حسن وحسین (ع) مىکند، چرا که على (ع) و فاطمه(س) را تشبیه به دو اقیانوس عظیم نموده، اقیانوسى که نشانه عظمت خداوند و منبع برکات، و مبدا علوم و دانشهاى بسیار و نشانه بارز اخلاق کریمه وجود و سخاوت و پاکى و عصمت است، و فرزندانشان را به جواهرات گرانبها و بى مانندى تشبیه مىکند که در دل اقیانوس پرورش یافته و به خارج مىرسند، حسن و زیبائى و جمال ظاهر و باطن و علم وتقوا و فضیلت و پاکى و عصمت همه در آن درج است .
درباره چه کسى در اسلام این همه فضائل دیده مىشود و چه کسى شایستهتر براى جانشینى پیامبر (ص) از على (ع) و فرزندان او است، و چه ساده از کنار این همه فضائل گذشتهاند .
403- شواهد التنزیل، ج 2، ص 209، حدیث 919.
404- همان مدرک، ص 208.
405- شواهد التنزیل، ج 2، ص 210.
406- همان مدرک، ص 230
407- الدرالمنثور، ج 6، ص 143.
408- الدرالمنثور، ج 6، ص 143.
409- روح المعانى، ج 37، ص 93 (ذیل آیات مورد بحث). با تشکر از سایت بلاغ
امیر حسین حقیقی