ستون پنجم شیطان

ستون پنجم شیطان

شناختنامه شیطان

آیا شیطان، این موجود خطرناک و وسوسه گر، مسئول اصلى بدبختیهاى ما است؟ او است که بى اختیار ما را به پرتگاهها مى کشاند؟ و به دره هاى گناه و آلودگى مى افکند؟

یا این که ما هستیم که او را به خانه دل دعوت مى کنیم؟ و براى ورودش به کشور جان خود «گذرنامه» و «ویزا» در اختیارش مى گذاریم؟ مگر قرآن نمى گوید:

«اِنَّ عِبادِىَ لَیْسَ لَکَ عَلَیْهِمْ سُلْطانٌ إلاّ مَنِ إتَّبَعَکَ مِنَ الْغاوِینَ تو هرگز بر بندگان من سلطه ندارى، سلطه تو تنها بر گمراهانى است که از تو پیروى مى کنند »¹

یعنى تا زمینه هاى قبلى (گمراهى و قبول پیروى شیطان) در کار نباشد کارى از دست شیطان ساخته نیست. همین معنى با صراحت بیشترى در آیه دیگر آمده است:

«إِنَّمَا سُلْطانَهَ عَلَى الَّذِیْنَ یَتَوَّلَوْنَهُ ; شیطان فقط بر کسانى سلطه دارد که ولایت او را پذیرفته، و طوق بندگى اش را بر گردن نهاده اند»²

آرى چنین است اى برادر که دعوت کننده شیطان به خانه دل ماییم. ماییم که دست بیعت در دست او مى نهیم ، و او را به عنوان «ولى» خود مى پذیریم، وگرنه چگونه ممکن است خداوند عادل و مهربان چنین موجود طغیانگرى را بر ما مسلط سازد، و بعد ما را مورد شدیدترین سرزنشها قرار داد که چرا از او پیروى کرده ایم؟!

قلب ما حرم امن خداست. و شیطان را به این حرم راهى نیست. این ماییم که حرمت این «حرم مقدس الهى» را مى شکنیم، و درهاى این «خلوتگه راز» را به روى بیگانه مى گشاییم، و به او چراغ سبز مى دهیم به گفته یکى از بزرگان اخلاق، شیطان همچون «سگ گرسنه اى» است که گهگاه به طور عبورى از کنار قلب ما مى گذرد، اگر غذایى که باب طبع او است در آنجا نباشد با یک توجه مختصر به خدا فرار مى کند، این همان چیزى است که به عنوان «طائف» (طواف کننده) در قران به آن اشاره شده است.

قلب ما حرم امن خداست. و شیطان را به این حرم راهى نیست. این ماییم که حرمت این «حرم مقدس الهى» را مى شکنیم، و درهاى این «خلوتگه راز» را به روى بیگانه مى گشاییم، و به او چراغ سبز مى دهیم.

إِنَّ الَّذِیْنَ اِتَّقُوا اِذا مَسَّهُمْ طائِفُ مِنَ الشَّیْطانِ تَذَکَّرُوا فَإِذاهُمْ مُبْصِرُونْ ³

اما اگر غذاى مناسبى براى خوراک او باشد هرگز با داد و فریاد ما فرار نمى کند، حمله ور مى شود و در خانه دل لانه مى کند.⁴

از اینها گذشته شیطان مانند هر طاغوت دیگر بدون معاونین، و بدون ابزار و و سایل لازم، قدرت بر انجام کارى ندارد، و عجب این که همیشه ابزار لازم را از وجود خود ما تهیه مى کند، اگر ابزار شیطان یعنى «خلق و خوهاى شیطانى» در درون جان ما نباشد هیچ کارى از او ساخته نیست. شیطان ممکن است مواد منفجره اى براى ویران کردن کاخ سعادت ما از بیرون تهیه کند، و با خود بیاورد، ولى فراموش نکنیم که چاشنى این مواد را حتماً از درون ما مى گیرد و اگر این چاشنى را در اختیارش نگذاریم خنثى مى شود و انفجارى رخ نمى دهد. شیطان حکومت وسیع و گسترده اى دارد، و همیشه با تشکیلات کار مى کند. عمال نفوذى و ستون پنجم شیطان، همین خلق و خوى هاى زشتى است که در زوایاى روح ما پنهان شده، و غالباً ناشناخته مانده، و گاه به کلى از آن بى خبریم، و یا آن را نقاط قوت خود مى شمریم. خود خواهى ها، خود برتر بینى ها، تنگ نظریها، کینه توزیها، حسادتها، آزمندى و حرص و طمع، همه چاشنیهاى انفجارى، و عمال نفوذى شیطان، و دشمنان اصلى ما هستند، و همینها هستند که فضاى جان ما را تاریک مى کنند، و همینها آب به آسیاب شیطان مى ریزند و اینجاست که به عمق این حدیث معروف آشنا مى شویم که فرمود:

«اعدى عدوک نفسک التى بین جنبیک; سخت ترین و خطرناک ترین دشمنان تو هواى نفس تو است که در درون جانت قرار دارد»⁵

و نیز در اینجاست که به یاد گفتار پر مایه و سرنوشت ساز پیغمبر اکرم(صلى الله علیه وآله) مى افتیم که فرمود:

«ان افضل الجهاد من جاهد نفسه التى بین جنبیه⁶ است» حال که دشمن اصلى را که درون جان ما لانه کرده، شناختیم باید دست به کار شویم. اما مبارزه با چنین دشمنى آسان نیست، آموزش و تمرین زیاد لازم دارد، و سلاح هاى موثر و نیرومندى براى این کار باید فراهم کنیم. اما از کجا؟ و چگونه؟⁷

 

 

---

1- سوره حجر، آیه 42

2- سوره نحل، آیه 100

3- سوره اعراف، آیه 201.

4- محجه البیضاء.

5- محجه البیضاء

6- وسائل، جلد 11، صفحه 124

7-مکارم شیرازی، جامعه سالم در پرتو اخلاق